1. Herb księstwa świdnickiego

W roku 1296 po śmierci Przemysława księcia wielkopolskiego jego posiadłość zgodnie z testamentem miał dziedziczyć Henryk III książę głogowski. Gdy tenże udał się do Wielkopolski Bolko I Surowy książę świdnicko jaworski odebrał mu Chojnów i Bolesławiec i od razu zaczął umacniać swoje nowe granice. Jednym z takich umocnień stał się zamek w Chocianowie, którego budowę w formie gotyckiej warowni rozpoczęto w 1297 roku.

2. Odsłonięty fragment gotyckiej kamiennej wieży z XIII wieku. Fot. Zbigniew Machoń 2008


3. Okno z kamiennym maswerkiem w kondygnacji poddasza stanowiące gotycki relikt XIII wiecznego założenia. Fot. Zbigniew Machoń 2007

1297 - 1301 Bolko I Surowy urodzony około 1252 - 56 roku, syn Bolesława II Rogatki księcia śląskiego i Jadwigi, córki hrabiego Anhalt, wnuk Henryka II Pobożnego i prawnuk św. Jadwigi Śląskiej był jednym z najskuteczniejszych zarówno politycznie jak i gospodarczo Piastów śląskich.
Po śmierci ojca w 1278 roku otrzymał wspólnie z młodszym bratem Bernardem księstwo jaworskie, którym rządził do 1281 roku, kiedy to nastąpił nowy podział dzielnicy i wydzielenie Bernardowi Lwówka Śląskiego. 4. października 1284 roku w Berlinie poślubił margrabiankę brandenburską Beatrycze, córkę Ottona V Długiego z dynastii Askańskiej. Po śmierci Bernarda Zwinnego księcia lwóweckiego, który zmarł bezpotomnie, całość tegoż księstwa została przejęta przez Bolka I co spowodowało, iż jego państwo powiększyło się dwukrotnie.
W drugiej połowie lat osiemdziesiątych Bolko I obawiając się zagrożenia ze strony coraz bardziej potężnego Henryka IV Probusa zaczął zbliżać się do Wacława II. Jednak skuteczna polityka prowadzona przez Bolka nie doprowadziła do uzależnienia się od Pragi.
Po niespodziewanej bezpotomnej śmierci w czerwcu 1290 roku Henryka IV Probusa nowym dziedzicem księstwa wrocławskiego wbrew testamentowi został brat Bolka Henryk V Brzuchaty. Prawowity spadkobierca Probusa Henryk III Głogowczyk nie zamierzał jednak ustąpić. Bolko zdecydował się pomóc swojemu bratu jednak dopiero po otrzymaniu Świdnicy, Ząbkowic, Ziębic i Strzelina wysłał oddziały do Wrocławia i Legnicy.
Stosunki z sąsiednimi Czechami znacznie pogorszyły się w latach dziewięćdziesiątych; prawdopodobnie chodziło o opór księcia jaworsko - świdnickiego przed zhołdowaniem. W tym czasie Bolko rozpoczął intensywną fortyfikację swego księstwa - budując zamki m.in. w Świdnicy, Wleniu, Strzegomiu i Kamiennej Górze. W 1294 roku nastąpiła nieudana próba przejęcia przez Bolka kontroli nad kasztelanią nysko - otmuchowską.
Zaniepokojony polityką Bolka, Wacław II na początku 1295 roku wypowiedział mu wojnę. Wojska czeskie wtargnęły na tereny księstwa jaworsko - świdnickiego jednak zostały skutecznie zatrzymane m. in. z powodu doskonałych fortyfikacji budowanych przez Bolka.
Po śmierci - początek 1296 roku - Henryka V Brzuchatego opiekunem jego trzech małoletnich synów został właśnie Bolko I jako najbliższy krewny. Tuż przed śmiercią Henryka Bolko wymusił na nim dodatkowo jeszcze oddanie grodu Sobótka.

Po przejęciu władzy w księstwach zmarłego brata Bolko musiał złamać opór możnych wrocławskich, którzy byli przeciwni jego twardym rządom.
Jednocześnie doszło do wojny z Henrykiem III Głogowczykiem. Tym razem również sukces Bolka był całkowity. Nie tylko odparł najazd ale również odebrał mu Chojnów i Bolesławiec. Ostateczna ugoda nastąpiła w marcu 1297 roku na zjeździe dzielnicowym w Zwanowicach.
Również na 1297 rok datowana jest wzmianka kronikarska o budowie przez Bolka I Surowego księcia świdnickiego zamku w Chocianowie - Thebesius, Leignitzische Jahrbűcher, II, 131.
Podczas swojego panowania na Śląsku uporządkował finanse księstwa, dbał o rozwój miast, nadając im liczne przywileje, wznosił zamki obronne m. in. w Bolesławcu, Wleniu, Jeleniej Górze, Kamiennej Górze, Chocianowie, Środzie Śląskiej, Ziębicach, Niemczy, Nysie, Grodkowie, Paczkowie. Nie żałował pieniędzy na fundacje kościelne.
W ostatnich latach życia umocnił jeszcze bardziej swoją pozycję najpotężniejszego księcia śląskiego. Nazywano go "Koroną Śląska".
Książę zmarł 9 listopada 1301 roku. Został pochowany w klasztorze cystersów w Krzeszowie, gdzie do dziś zachował się jego nagrobek.

Najstarszym dzieckiem księcia Bolka I była Judyta, urodzona ok. 1285 roku. Została wydana za mąż za księcia Dolnej Bawarii Stefana Wittelsbacha. Zmarła 15 września 1320 roku i została pochowana w klasztorze Seligenthal koło Landshutu.

Pierworodny syn księcia miał również na imię Bolko; urodził się między 1285 a 1290 rokiem. Zmarł młodo prawdopodobnie 30 stycznia 1300 roku.

Drugim synem był Bernard Stateczny, który po ojcu objął tron książęcy. Urodził się około 1288 - 91 roku. Jego żoną była córka Władysława Łokietka Kunegunda. Z tego związku urodziło się siedmioro dzieci w tym Bolko II Mały (pochowany razem z dziadkiem Bolkiem I w Krzeszowie) znany ze swojej wierności dla Polski o którym Jan Długosz w Rocznikach napisał: " Stały i niezachwiany w wierności dla Polski, bo kiedy wszyscy inni książęta śląscy poodrywali się od Królestwa Polskiego i przyjęli jarzmo czeskie, on sam pozostał tylko wiernym królowi polskiemu i królestwu, uważając to za głupotę i szaleństwo, żeby własnych porzucić, a przedkładać raczej czeskich królów". Zmarł 6 maja 1326 roku. Nie wiadomo gdzie został pochowany.

Beatrycza to druga córka księcia Bolka I. Urodziła się około 1286 - 95 roku. Została oddana do klasztoru klarysek w Strzelinie a następnie zabrana stamtąd przez braci Bernarda i Henryka i oddana za mąż Ludwikowi Bawarskiemu. Wraz ze swoim małżonkiem została koronowana na królową niemiecką i rzymską 25 listopada 1314 roku w Akwizgranie. Zmarła 25 sierpnia 1322 roku i została pochowana w kościele mariackim w Monachium.

Henryk. Trzeci syn księcia Bolka I urodził się około 1292 - 96 roku. Od 2 lutego 1312 roku samodzielnie władał księstwem jaworskim wydzielonym mu przez brata Bernarda. W 1316 roku ożenił się z Agnieszką, córką króla czeskiego Wacława II. Księżna zmarła przed 1337 rokiem nie dając Henrykowi żadnych dzieci, sam książę nie ożenił się po raz drugi. Zmarł między 6 marca a 15 maja 1346 roku. Pochowany został w Krzeszowie, jednak nie zachował się tam jego nagrobek.
Płyta nagrobna znalazła się najpierw w kościele franciszkanów a następnie w ratuszu w Lwówku Śląskim gdzie znajduje się do tej pory.

Bolko II Ziębicki - najmłodszy syn Bolka I, urodził się około 1300 - 1301 roku. W 1322 roku ożenił się z wdową po węgierskim magnacie hrabim Mateuszu z Trenczyna - Gutą. Z tego małżeństwa urodził się syn Mikołaj oraz córka Magdalena. Książę zmarł w Ziębicach 11 czerwca 1341 roku, a jego żona 2 maja 1342 roku. Oboje zostali pochowani w kościele cystersów w Henrykowie.

Anna - najmłodsza córka księcia Bolka I urodziła się około 1301 - 1302 roku. Po zabraniu z klasztoru klarysek w Strzelinie Beatrzycze, bracia Bernard i Henryk oddali tam w zamian właśnie Annę, która została opatką klasztoru. Datę jej śmierci określa się na około 1332 - 1334 rok.

Córki Elżbieta i Małgorzata znane są wyłącznie z nekrologu kamienieckiego. Urodziły się najprawdopodobniej przed 1300 rokiem i zmarły przed tym samym rokiem.

4. Sarkofag Bolka I Surowego w Mauzoleum Piastów świdnicko - jaworskich w Krzeszowie. Fot. Zbigniew Machoń 2008r.


5. Rysunek płyty nagrobnej Bolka I wykonany w 1868 roku w Instytucie Łaciny we Wrocławiu - zamieszczony w książce Hermana Luchsa Księstwo śląskie w średniowieczu Wyd. Edvard Trewendt Wrocław 1872.


6. Pieczęcie Bolka I Surowego. Paul Pfotenhauer Die Schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327 Breslau, Josef Max & Komp. 1879

Opis powyższych pieczęci opracowany na podstawie tłumaczenia, które wykonał na potrzeby niniejszego opracowania Artur Kłusek. Tłumaczenie obejmuje stronę 6 i 7 książki P. Pfotenhauera Die Schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327

Na zdjęciach zaprezentowano siedem pieczęci księcia Bolka I Surowego. Najstarsza pieczęć - pod numerem 19 - znajduje się w górnym rzędzie po prawej stronie. Znane są tylko trzy mniej lub więcej uszkodzone egzemplarze. Jeden egzemplarz przymocowany na pasku pergaminowym, uciętym przy samej dolnej krawędzi dokumentu z Lubiążą z dnia 4 marca 1283 roku. Druga pieczętuje dokument z Jawora z dnia 4 lipca 1288 roku. Trzecia zawieszona na zielonych jedwabnych niciach przy dokumencie z Lubomierza z 1289 roku. Przedstawiony egzemplarz pieczęci pod numerem 19 został odtworzony na podstawie pieczęci z Lubomierza, ponieważ dobrze zachował się przynajmniej obraz pieczęci. Napis w otoku jest niepełny i brzmi: +SIGILLVM...... POLCONIS. Ponad ukośnie opartą z prawej strony tarczą zobaczyć można na tej pierwszej pieczęci Bolka I Surowego jeszcze "starą ozdobę hełmów książąt śląskich, pawi pióropusz". Poczynając od roku 1290 jako nowy trwały motyw ozdobny pojawiają się dwa skrzyżowane pawie pióropusze, przebiegające wzdłuż obu boków hełmu na rurowatych trzonkach jakie znajdują się na pieczęciach 18 i 20 oraz hełmie na kamiennym sarkofagu księcia w Krzeszowie. Pieczęć numer 18 - w górnym rzędzie po lewej stronie, posiada w otoku napis: +SIGILL-BOLKONIS-DEI-GRACIADVCIS oraz orła w tarczy i ozdobny hełm z dwoma skrzyżowanymi pióropuszami. Pieczęcie takie znajdują się w: Archiwum Miasta Świdnicy (dokument z dnia 16 października 1290 roku); Lubiążu (dokument z 13 marca 1291 roku); Krzeszowie (dokument z 7 września 1292 roku) i Kamieńcu Ząbkowickim (dokument z 30 listopada 1292 roku).

Największa pieczęć księcia Bolka - nr 20 - posiada napis na otoku: +S-BOLKONIS-DEI-GRA-DVCIS-SLIE-ET-DNI-DE-WRSTENBERCH. Pieczęć istnieje tylko w trzech odciskach z jednego i tego samego roku. Dwa odciski na dokumentach kancelarii biskupstwa książęcego z dnia 25 lutego i 6 września 1293 roku. Natomiast trzeci odcisk w Strzelinie na dokumencie z 6 marca 1293 roku. Na pieczęci ukazana jest podobizna księcia Bolka I Surowego w pełnym rynsztunku, indywidualnie ozdobionym hełmie w otoczeniu architektonicznym dwóch filarów portalu zbiegającym się łukowato ku górze.

W dolnej części znajdują się kolejno od lewej strony pieczęcie nr21, 22 i 23. Na wszystkich w centralnym miejscu znajduje się wizerunek orła. Opis na pieczęci nr21 i 23 jest następujący: +S-BOLCHONIS-DVCIS-SLIE a w 22: +S-BOLKONIS-DVCIS-SLIE.

7. Nekrolog Bolka I i Mikołaja syna Bolka III - karta z kalendarza henrykowskiego. Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego


8. Nekrolog Bolka I i jego córek Elżbiety i Małgorzaty. Zapiska pochodzi z XV wiecznego odpisu z pierwotnego nekrologu w kalendarzu kamienieckim. Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego

1306 - 1342 Bolesław III urodzony 23 marca 1291r. był najstarszym synem Henryka V Brzuchatego księcia wrocławskiego i księżniczki wielkopolskiej Elżbiety. W 1306 roku książę obejmuje rządy w księstwie wrocławsko - legnickim (formalnie współrządzi z braćmi). Przedtem zostaje uzależniony od króla Wacława II poprzez ślub z jego córką Małgorzatą.
19 listopada 1311 roku ma zamku w Chocianowie (Koczina) Bolesław III książę legnicki wystawia dokument dla klasztoru lubiąskiego o nadaniu dwóch wsi Oleszna i Gościejowic. Jest to najstarszy znany dokument napisany w Chocianowie. Oryginał tego dokumentu nie zachował się do dzisiejszych czasów. Natomiast regest brzmi nastepująco:

1311. November 19. Koczina (Kotzenau).
XIII kal. Dec.
Bolezlaus, Herzog von Schlesien, Herr von Brieg und tutor von Liegnitz, schenkt mit Einwilligung seiner Gemahlin Margarethe, seiner Brüder Heinrich, Herrn von Breslau, und Wlodizlaus, Herrn von Liegnitz, und seiner Barone für den Fall seines Ablebens dem Marienkloster in Lubes . (Leubus) seine Dörfer Olsna (Langenöls) und Heydenrichsdorf (Heidersdorf) in seinem Nimptscher Distrikt gelegen mit dem Dominialrechte, dem Patronat über die Kirchen daselbst, den Scholtiseien, allen Nutzungen, mit Freiheit von allen Lasten und Pflichten und mit der Bestimmung, dass bei Kriminalsachen in den beiden Dörfern der derzeitige allgemeine Landrichter auf Anforderung der Mönche oder des Dorfrichters oder der Richter des Klosters dem Gericht beizusitzen und die Bussgelder (emendas culparum) dem Abte ohne Minderung darzureichen habe. Aus den Einkünften dieser Dörfer soll das Kloster einmal im Monat eine feierliche Refection mit Fisch und Wein halten und 5 Kranke auf Lebenszeit verpflegen. Damit sein Andenken aber im Kloster gefeiert werde, disponirt Boleslaw 200 M. königliche Groschen, für welche an dem vereinbarten Orte eine Kapelle, in welcher er begraben zu werden wünscht, mit 5 Altären gebaut werden soll, desgleichen 12 M. jährlicher Einkünfte von den Tuchkammern in Liegnitz zum Ankauf von Wachs für eine ewige Lampe über seinem Grabe.
Z.: Martin und Brunnzlaus Gebrüder gen. Budziwoy, Mag. Martin der Arzt, Johann Csambor v. Schiltberg, Stephan v. Parchowicz, Johann Rimperg, Hartung Keule, Herr Günther Protonotar gen. v. Bibersteyn und Gerhard herzogl. Notar, Ausfertiger dieses.
Or. im Bresl. Staatsarchiv Leubus 160b, an gelb-grünen Seidenschnüren hängt nur noch ein Bruchstück des Siegels Boleslaws, wovon noch entzifferbar Lignitze.Codex Diplomaticus Silesiae, Bd. 16, 1892; Regesten zur schlesischen Geschichte, 1301 - 1315. Herausgegeben Grünhagen und C. Wutke.von C.

W 1312 roku Bolesław III wspólnie z Henrykiem VI zawiera sojusz z władcą małopolskim Władysławem Łokietkiem, aby wywalczyć jak największą część księstwa głogowskiego.

Wojna, która toczyła się w latach 1312 - 1317 nie doprowadziła do zdecydowanego rozstrzygnięcia.
Jedynie Wołów i Lubiąż zostały przyłączone do księstwa legnicko - brzeskiego. Ponowna wojna z książętami głogowskimi toczyła się w latach 1321 - 1323. W 1322 umiera jego żona Małgorzata . W 1326 następuje nieudana próba zbrojnego opanowania Wrocławia. W tym samym roku ponownie żeni się - jego wybranką jest Katarzyna Šubić, córka Mladena II, bana chorwackiego.
Nie mogąc sprostać potędze króla czeskiego, 9 maja 1329 roku we Wrocławiu złożył hołd lenny. Jan Luksemburski przyjął miasta i zamki legnickie w lenno, wśród nich zamek Chocianów ( Choczenow).
13 grudnia 1331 roku w Pradze Bolesław III wraz z synami Wacławem i Ludwikiem ponownie składa hołd lenny królowi Janowi Luksemburskiemu z ziem swego księstwa; w tym również z zamku Chocianów.

We Wrocławie w dniu 28 czerwca 1339 roku Bolesław III wraz z synami za zgodą podanych doradców sprzedaje cło z Chojnowa i Chocianowa (Koczenow) za 190 groszy polskich. Dokument nie zachował się w oryginale. Natomiast treść regestu jest następująca:
1339. Juni 28. Breslau (act. et dat. Wracz).
fer. sec. infra oct. s. Joh. bapt.
Bolez(laus III.), Hzg v. Schl. u. Herr v. Liegnitz, bek. zugleich m. s. Söhnen Wenczeslaus u. Ludwig, daß sie mit Rat u. Zustimmung ihrer Getreuen dem Joh. v. Sarow (Sorau) u. dessen Erben, sowie Helmbold, dessen Schwiegersohne, u. dessen Erben ihren Zoll zu Haynau u. i. II, 188 u. Rößler, Urk. Ludwigs 1. v. Brieg i. d. Zeitschr. f. Gesch. u. Alt. Schlesiens VI, S. 3.
Codex Diplomaticus Silesiae, Bd. 30, 1925; Regesten zur schlesischen Geschichte, 1338 - 1342. Herausgegeben von Konrad Wutke und Erich Randt.
Koczenow (Kotzenau, Kr. Lüben) m. allen Rechten für 190 Mk. Gr. poln. Zahl zu Erbrecht u. frei von jedem Dienst vkft u. aufgelassen haben.
Z.: Peter Podusca, Franczo Busewoy, Magnus v. Richenow (Reichen, Kr. Lüben), Joh. v. Schellindorf, hzgl. Protonotar, die Liegnitzer Bürger Ulrich v. Syfrisdorf (Seifersdorf), Sydilmann Procothindorf (Brockendorf) u. Joh. Ulrici, u. Gerlach, hzgl. Hofnotar, Ausf. dieses.
Bresl. Staatsarch. Rep. 132.1 Urk. Dep. Stadt Haynau Nr. 14. Orig. Perg. m. d. an Seidenfäden hängenden Siegelresten der 3 Aussteller. Angef. b. Thebesius, Liegnitzer Jahrbücher

Pomimo skromnych posiadłości książę prowadził rozrzutne życie (zwano go również Rozrzutny albo Hojny). Starał się pokazywać na ważnych uroczystościach m. in. uczestnicząc w zaślubinach króla polskiego Kazimierza Wielkiego i Adelajdy Heskiej w 1341 roku w Poznaniu, czy w koronacji Karola IV Luksemburga na króla Czech w Pradze.
W 1342 roku oddał synom księstwo legnickie, zaś sam wraz z żoną przenosi się do Brzegu gdzie spędza ostatnie lata życia.
Bolesław III zmarł 21 kwietnia 1352 roku w Brzegu. Śmierć nastąpiła w wyniku nazbyt sutej uczty, po okresie wielkiego postu. Został pochowany w klasztorze cystersów w Lubiążu.
Z pierwszego małżeństwa miał trzech synów: Wacława, Ludwika i zmarłego w dzieciństwie Mikołaja. Drugie małżeństwo pozostało bezdzietne.

9. Bolesław III książę brzesko - legnicki H. Luchs Schlesische Jahrbűcher des Mittelalters Wrocław 1872


10. Sarkofag (tumba) Bolesława III w kaplicy książęcej w Lubiążu. Zdjęcie sprzed 1945 r. Ze zbiorów Statten der Erinnerung in Schlesien Grabrnadle und Denkmaler ucht Jarhunderten


11. Bolesław III Hojny - rzeźba na płycie sarkofagu. G. Thebesius Liegnitzische Jahrbűcher Jawor 1738

1345 - 1364 Wacław I urodzony pomiędzy 1310 a 1318 rokiem był najstarszym synem księcia legnicko-brzeskiego Bolesława III Rozrzutnego i Małgorzaty, córki króla czeskiego i polskiego Wacława II.
W 1342 roku Bolesław III przekazał swoim synom - Wacławowi i Ludwikowi I - księstwo legnickie, którym początkowo wspólnie rządzili.
Jednak w 1345 roku książęcy bracia zdecydowali się na podział władzy. W wyniku tego podziału Wacław otrzymał okręg złotoryjski i chojnowski oraz zamek w Chocianowie i Lubin.
Po ośmiu latach małżeństwa z księżniczką cieszyńską Anną, Wacław zawarł układ ze swoim bratem Ludwikiem. Na mocy tego układu Wacław zobowiązał się przekazać po swojej spodziewanej rychłej śmierci całość swego dziedzictwa Ludwikowi. Jednak okazało się, że Wacław wcale nie zamierza umierać i postanowił zmusić Ludwika do rezygnacji z zawartego układu. Doszło do wojny domowej, która toczyła się przez sześć lat ze zmiennym szczęściem.
Wojna zakończyła się w lipcu 1359 układem niekorzystnym dla Wacława. Musiał on wydzielić Ludwikowi dzielnicę chojnowską oraz połowę odziedziczonego po macosze Katarzynie Subić księstwa brzesko-oławskiego.

Głównym problemem rządów Wacława I był pusty skarb księstwa między innymi poprzez ogromne długi odziedziczone po ojcu Bolesławie III. Pomimo tego Wacław ufundował klasztor benedyktynek i kolegiatę pw. Bożego Grobu w Legnicy. Również ze względów prestiżowych wybijał złote monety tzw. "wacławki".

Wacław I zmarł 2 czerwca 1364 roku i został pochowany w kościele Bożego Grobu w Legnicy. Z Anną Cieszyńską doczekał się czterech synów: Ruperta I, Wacława II, Bolesława IV i Henryka VIII oraz córki Jadwigi, wydanej za mąż za księcia żagańskiego Henryka VI.

12. Nagrobek Wacława I i Anny Cieszyńskiej w katedrze p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła w Legnicy. Fot. Zbigniew Machoń 2006


13. Nagrobek Wacława I i jego żony Anny - rysunek Stanisława Wyspiańskiego z jego pobytu w Legnicy 29 sierpnia 1890 r.


14. Wacław I z żoną. G. Thebesius Liegnitzische Jahrbűcher Jawor 1733


15. Dokument pergaminowy księcia Wacława I datowany 14 marca 1352r. w którym książę oznajmia, że rajcy i mieszczanie Legnicy zobowiązują się spłacić jego dług w zamian za wydzierżawienie m. in. lasu i pastwiska w Koczenow - Chocianów. Dokument znajduje się w Archiwum Państwowym w Legnicy - zespół "Akt miasta Legnicy". Fot. Zbigniew Machoń 23.03.2007r.


16. Dokument pergaminowy księcia Wacława I datowany 13-19 maja 1352r. dotyczący nadania Heylmanowi von Bran dobra w Coczenow - Chocianów i Tirsebnicz - Trzebnice za wierną służbę. Dokument znajduje się w Archiwum Państwowym w Legnicy zespół "Akt miasta Legnicy". Fot. Zbigniew Machoń 23.03.2007r.

1364 - 1409 Ruprecht I urodzony 27 marca 1347 roku był najstarszym synem księcia legnickiego Wacława I i księżniczki Anny Cieszyńskiej.
W 1364 roku Ruprecht wraz z młodszym rodzeństwem został osierocony przez ojca i znalazł się pod opieką stryja, Ludwika I księcia brzeskiego.
W 1365 roku książę wziął udział w wyprawie cesarza Karola IV po koronę królestwa Arles w Prowansji. Po drodze udało mu się zwiedzić Szwajcarię, północne Włochy i Awinion.
Swoją działalność polityczną książę rozpoczął w roku 1370 będąc jednym z przedstawicieli ziem Korony Świętego Wacława (królestwo czeskie) na sejmie Rzeszy w Norymberdze.
Rok 1372 to data ślubu Ruprechta I z księżniczką żagańską Jadwigą, wdową po królu polskim Kazimierzu Wielkim.

Dzięki umiejętnym zabiegom u króla czeskiego według nowych warunków układu lennego książęta legniccy i brzescy mogli dziedziczyć księstwa. 17 lipca 1402 roku na zjeździe ziem śląskich we Wrocławiu Ruprecht został wybrany jednym z dwóch książąt naczelników powołanego związku obrony Śląska, mającego zapobiec anarchii powstałej po uwięzieniu króla Wacława IV.
Ruprecht był hojnym mecenasem sztuki - inicjował wraz ze stryjem Wacławem napisanie przez Piotra z Byczyny "Kroniki książąt polskich".
Na dworze legnickim istniało skryptorium, które wydawało bogato iluminowane rękopisy. Były to w szczególności odpisy prawa magdeburskiego, jednak w roku 1380 powstał tzw. Kodeks Ruprechta - bogato ilustrowana księga zawierająca genealogię Św. Jadwigi, jej dwa żywoty, a także modlitwę do patronki Śląska, homilie Św. Bernarda z Clairvaux oraz bullę i kazanie kanonizacyjne papieża Klemensa IV. Była to bardzo udana replika wcześniejszego (z roku 1353) dzieła ufundowanego przez Ludwika I Brzeskiego - tzw. Kodeksu lubińskiego. Niestety, Kodeks Ruprechta nie dochował się do dzisiejszych czasów. Znana jest tylko jego niemiecka kopia z roku 1451 (tzw. Kodeks hornigowski).
W dokumencie księcia legnickiego Ruprechta I wystawionym 5 grudnia 1407 roku w Legnicy widnieje informacja o rozbudowie zamku chocianowskiego przez legnickich rajców oraz Hansa i Stephana von Rothkirch.
Książęca para dochowała się dwóch córek: Barbary, wydanej za elektora Saksonii z rodu Askańskiego i Agnieszki, klaryski we Wrocławiu.
Ruprecht I książę legnicki zmarł w styczniu 1409 roku i został pochowany obok ojca w kolegiacie Bożego Grobu w Legnicy.

17. Dokument księcia Ruprechta datowany na 5 grudnia 1407r. Książę stwierdza, że rada miejska oraz Hans i Stephan von Rothkirch przebudowali zamek w Coczenaw - Chocianów. Ten pergaminowy dokument znajduje się w kolekcji Archiwum Państwowego w Legnicy - zespół "Akt miasta Legnicy". Fot. Zbigniew Machoń 23.03.2007r.

Książę Ruprecht oświadcza w tym dokumencie, że Rada Miejska oraz Hans i Stephan von Rotkirch odbudowali, rozbudowali, wykończyli na jego polecenie zamek w Kotzenau/Chocianowie, za co on jest im winien 109 marek i 10 groszy, jak też 1400 marek, za którą to sumę wymieniony zamek sprzedał.
Tłumaczenie części tekstu w pergaminowym dokumencie księcia Ruprechta ze starogermańskiego tłumaczenia zamieszczonego w wydawnictwie źródłowym z 1866r. "Urkundenbuch der Stadt Liegnitz" jest następujące:
Ja Ruprecht z łaski Boga książę na Śląsku i pan na Legnicy oświadczam publicznie tym listem wszystkim tym, co widzą i słyszą ... że wraz z panami radnymi miasta Legnicy, oraz braćmi Hansem i Stephanem von der Rothkirchen uzgodnił sprawę pieniędzy odnośnie budowli, budynku Coczenaw (Chocianów); suma obliczona została, rzetelnie, uczciwie, wystarczająco ... List został sporządzony na pergaminie i był podpisany 5 grudnia w wigilię św. Mikołaja, roku 1407 po narodzeniu Chrystusa w obecności pisarza i innych osób wymienionych na końcu listy - Nitsche Vingerathen, Hannos Gawen, Palil Brokendorff, Nickil Vyow, Hans Polcz von Hoberg, Burgold Slewicz vnd Johannes, a na koniec zalakowany pieczęcią herbową na czerwonym wosku.


1409 - 1413 Wacław II urodzony w 1348 roku był drugim pod względem starszeństwa synem księcia legnickiego Wacława I i księżniczki cieszyńskiej Anny.
Ojciec księcia przeznaczył go do kariery duchownej. Jeszcze w 1363 roku wystarał się dla syna o prawo następstwa na stanowisko kanonika w kapitule wrocławskiej.
Książę Wacław II w 1363 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Praskim; następnie w Montpellier w południowej Francji gdzie uzyskał tytuł naukowy w zakresie prawa kanonicznego.
3 grudnia 1375 roku Wacław II otrzymał od papieża Grzegorza XI biskupstwo lubuskie. Następnie 19 kwietnia 1382r. uzyskał potwierdzenie papieskie w sprawie przejścia na nową diecezję we Wrocławiu. Z nieznanych przyczyn w 1385 roku odmówił przyjęcia tytułu kardynała (byłby pierwszym kardynałem z polskiej prowincji kościelnej).
Jako biskup wrocławski dał się poznać jako operatywny i skuteczny administrator.
W 1409 roku po śmierci Ruprechta I, Wacław został jedynym dziedzicem księstwa legnickiego, jednocześnie zarządzając diecezją wrocławską i dzielnicą legnicką.
Książę biskup Wacław II ostatecznie zrezygnował z władzy nad Legnicą 16 marca 1413r. i oddał ją Ludwikowi II. W 1417 roku złożył rezygnację z biskupstwa. Ostatnie lata życia spędził w Otmuchowie gdzie zmarł 30 grudnia 1419r. i został pochowany w tamtejszej kolegiacie św. Mikołaja. W związku z likwidacją tej świątyni w 1477r. ciało biskupa wraz z sarkofagiem zostały przeniesione do kościoła św. Jakuba w Nysie.

18. Sarkofag Wacława II w kościele pw. Św. Jakuba w Nysie

1418 - 1435 Ludwik II książę brzesko legnicki urodził się w 1374 roku i był synem księcia Henryka VII z Blizną i Małgorzaty księżnej dobrzyńskiej.
Początkowo w ogóle nie interesował się polityką. Przez wiele lat podróżował po Europie i Azji. Jego skłonność do przygód i awanturnictwa doprowadziła nawet do niewoli u Saracenów.
14 sierpnia 1409 roku książę ożenił się z Jadwigą z Zapolya. Jednakże małżeństwo trwało krótko i było bezdzietne - Jadwiga umarła w 1414 roku.
W 1418 roku po dłuższej nieobecności powrócił do swojego księstwa i odtąd zajmował się sprawami wewnętrznymi swojej dzielnicy i nie opuszczał księstwa. W tymże samym 1418 roku ponownie ożenił się. Jego żoną została Elżbieta, córka elektora brandenburskiego Fryderyka I. Również w 1418 roku Ludwik II wykupił dobra chocianowskie od Nickela von Rechenberg, który prawdopodobnie stał się ich właścicielem w wyniku zastawienia przez Wacława II.
Kiedy w 1428 roku husyci wtargnęli na teren dzielnicy, Ludwik II i cała ludność uciekli z Brzegu i schronili się w Legnicy gdzie przygotowali skuteczną obronę.

Książę w dokumencie z 18 kwietnia 1430 roku wyraził zgodę na urządzenie przy stawie w Chocianowie - na północ od zamku - hamerni, kramu oraz młyna mistrzowi Adelheyn von Leschin i Simonowi, jego zięciowi. Na wzniesienie tych obiektów mieli oni zapewnione za darmo drewno; w zamian za to nałożono na nich obowiązek warzenia piwa dla czeladzi, zapewnić im odzież i obuwie. Mieli również handlować piwem. Mogli sprawować niższe prawo sądowe nad hamernią przez swych ludzi; wyższe prawo książę zachował dla siebie. W otoczeniu hamerni mogli obsiewać 150 morgów pola zbożem, bądź zakładać łąki. Przez pierwsze trzy lata byli zwolnieni od daniny, potem musieli płacić corocznie dwukrotnie po po dwie miarki czynszu. Książę umarł 30 kwietnia 1436 roku w Legnicy (podczas kąpieli w łaźni miejskiej).

Zbigniew Machoń